NATO ülkeleri savunma harcamalarını GSYH’nin yüzde 5’ine çıkarma konusunda anlaştı

NATO’ya üye 32 ülke, savunma harcamalarını ülke başına gayrisafi yurt içi hasılanın (GSYH) yüzde 5’ine çıkarma konusunda uzlaştı. Karar, Lahey’de düzenlenen NATO Zirvesi kapsamında yapılan  toplantısında oybirliğiyle alındı.

Yeni bütçe artışı iki bölümden oluşuyor: yüzde 3,5’lik kısmı doğrudan askeri harcamalara, yani maaşlar, silah ve mühimmat gibi alanlara ayrılacak. Kalan yüzde 1,5’lik bölüm ise savunma ile ilişkili diğer kalemlere yönlendirilebilecek. Ancak bu ikinci kalemin kapsamının ne olacağı henüz netlik kazanmadı.

Toplantıya katılan kaynaklar, görüşmelerin sorunsuz geçtiğini ve ABD Başkanı Donald Trump’ın zirvede olumlu bir hava sergilediğini aktardı. Trump, İran’daki son gelişmelerin ardından ABD’nin başarısını övdü. Almanya, Birleşik Krallık ve Türkiye gibi ülkeler de savunma bütçesindeki artışı desteklediklerini açıkladı.

Rusya uzun vadeli tehdit olarak tanımlandı

Zirvede alınan en önemli kararlar şu şekilde özetlendi:

NATO ülkeleri savunma bütçelerini GSYH’nin yüzde 5’ine çıkarma kararı aldı.

NATO, Rusya’yı uzun vadede ittifak için bir tehdit olarak tanımladı.

Üyeler, NATO’nun temel ilkelerinden biri olan 5. maddeye (bir üyeye yapılan saldırının tüm üyeye yapılmış sayılması) bağlılıklarını yeniden teyit etti.

Ukrayna’ya destek sürecek.

Savunma harcamalarının artırılması, özellikle ABD Başkanı Trump’ın uzun süredir dile getirdiği bir talepti. Trump, Avrupa ülkeleri ve Kanada’nın NATO’ya yeterince katkı sunmadığını savunuyordu. Alınan bu kararla birlikte Trump, “Kimse bunun mümkün olduğunu düşünmüyordu ama ben başardım. Ukrayna’da yaşanana benzer felaketleri önlemek için buna ihtiyacımız var” ifadelerini kullandı.

Rutte’den birlik vurgusu

Hollanda Başbakanı Mark Rutte, zirve sonrası yaptığı açıklamada, “Bu artık daha güçlü, daha adil ve daha caydırıcı bir ittifak. Daha yolun başındayız, kolları sıvayıp planları hayata geçireceğiz” dedi. Rutte ayrıca ABD’nin NATO’ya olan bağlılığının sürdüğünü, ancak Trump’ın diğer ülkelerin daha fazla sorumluluk alması gerektiği yönündeki çağrısının karşılık bulduğunu vurguladı.

İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ise geçtiğimiz günlerde bütçe artışına karşı çıkarak yüzde 5’lik oranın “mantıksız ve ters etki yaratabilecek” bir karar olduğunu söylemişti. Ancak NATO Genel Sekreteri sıfatıyla yürütülen temaslar sonrası İspanya da nihayetinde karara destek verdi.

Savunma bütçesinin yüzde 5’lik oranda artırılması önerisi, Rutte tarafından daha önce gündeme getirilmişti. Bu sayede farklı görüşlere sahip üyelerin ortak noktada buluşması amaçlandı. ABD ve bazı Doğu Avrupa ülkeleri ise artışın daha katı biçimde uygulanmasından yanaydı.

5. madde yeniden vurgulandı

Zirvede NATO’nun kurucu ilkelerinden olan 5. maddeye bağlılık bir kez daha vurgulandı. Toplantı öncesinde Trump’ın bu maddeyle ilgili yorumu soru işaretlerine neden olmuştu. Trump, bir gazetecinin 5. maddeye bağlı olup olmadığını sorması üzerine “Bu tanıma bağlı. 5. maddeyi yorumlamanın birçok yolu var” demişti.

Zirve sonunda yayımlanan bildiride ise şu ifadelere yer verildi:

“Washington Antlaşması’nın 5. maddesi uyarınca, birimize yapılan saldırının hepimize yapılmış sayılacağına dair sarsılmaz bağlılığımızı yeniden teyit ediyoruz.”

Haber:Sedat Tapan